گفتگوی مفصل و عمیق ناصر تقوایی با احمد شاملو در حضور آیدا و محمود دولت آبادی

در این 45 دقیقه تعدادی از شعرهای احمد شاملو را با صدای خودش می‌شنوید، بخشی از نظرات او درباره‌ی هنر و شاعری را می‌شنوید و می‌بینید و یک شعر از او را هم محمود دولت‌آبادی می‌خواند. اگر می‌خواهید با فضای ذهنی شاملو و شعرهایش آشنایش شوید، به نظرم یک 45 دقیقه‌ی کاملا مفید است .

فیلم با شعرخوانی احمد شاملو آغاز می‌شود. شاید شخصیت احمد شاملو را دوست نداشته باشید. شاید شعر احمد شاملو را دوست نداشته باشید، ولی بیایید و بپذیرید که واقعا خوب شعر می‌خواند. در ادامه‌ی گفتگو بخشی از صحبت‌های شاملو در مورد تعهد شاعر را می‌شنویم؛ روی تصاویری از زندگی روزمره و کتاب‌های شاملو. گرایش احمد شاملو به سمت مارکسیسم از انتخاب واژگانش هم مشخص است. هرچند میزان جدی بودن این گرایش کاملا قابل بحث است. بعد دوباره احمد شاملو شعری می‌خواند: «… و آسمان من آن کهنه‌ کرباس بی‌رنگ.. ..» از اینجا به بعد وارد گفتگوی ناصر تقوایی با احمد شاملو می‌شویم؛ یعنی از دقیقه‌ی پنجم ویدئو به بعد؛ که گفتگوی بسیار فنی و دقیق و جالبی است.

در این گفتگوسوالات جذابی مطرح می‌شوند؛ مثلا: قدرت زبان پارسی، شاعران محبوب احمد شاملو، اینکه آیا از سرودن شعری پشیمان شده است یا نه؟ لابه‌لای گفتگو باز هم شعرهایی از احمد شاملو می‌شنوید که به لطف فیلم می‌افزاید. نکات جالب در گفتگو زیاد است. مثلا شاملو می‌گوید گاهی از خواب بیدار می‌شود و شعری می‌نویسد؛ بعد که بیدار شد یادش نمی‌آید اصلا شعری نوشته باشد. این شکل از خلاقیت در وقت خوابیدن که شبیه رویا دیدن است، امروزه موضوع پژوهش‌های دانشمندان علم عصب‌شناسی هم هست. در گفتگو به یک سوال می‌رسند که شاملو هم جوابی برایش ندارد: اینکه تجربه‌ی اجتماعی چطور در ذهن شاملو تبدیل به شعر می‌شود؟ یعنی فرآیند تخیلِ شاعر چطور وجه اجتماعی پیدا می‌کند؟ که حتی شاملو نمی‌تواند حرفی در موردش بزند. از دقیقه‌ی بیست فیلم گفتگویی در فضایی دیگر شکل می‌گیرد که آن هم جذاب است ولی تشخیص نمی‌دهم احمد شاملو با چه کسانی صحبت می‌کند، شاید گروه سازنده‌ی فیلم. ولی از دقیقه‌ی 27 دوباره به گفتگوی تقوایی و شاملو برمی‌گردیم و تازه می‌بینیم که شاملو روی ویلچر نشسته است و تقوایی فروتنانه پایین‌تر از او. در این بخش از فیلم آیدا هم حاضر است و به ارتباط شعر شاملو و رابطه‌اش با آیدا می‌پردازند که به نظرم جذابیت خودش را دارد. از دقیقه‌ی 34 فیلم، محمود دولت‌آبادی هم حضوری کوتاه دارد که تازه از یونان برگشته و ضمن صحبت با شاملو شعر در آستانه از شاملو را می‌خواند. جملات آغازین این متن در مورد دولت‌آبادی هم صادق است: واقعا زیبا شعر می‌خواند.