اگر حوصله‌ی دیدن ویدئو رو ندارید؛ می‌تونید متن رو بخونید؛ تقریبا کم‌و بیش همون محتواس و به یک سوال اساسی جواب میدیم: چطوری و بر چه اصولی مصرف کافئین رو مدیریت کنیم؟
بالاخره کافئین روی خلاقیت اثر مثبت داره یا منفی؟ و پاسخ به یک سری سوالات دیگه در مورد قهوه!
اگر حوصله‌ی دیدن ویدئو رو ندارید؛ می‌تونید متن رو بخونید؛ تقریبا کم‌و بیش همون محتواس.
- من و قهوه
من که بچه بودم قهوه نمی‌خوردم؛ یعنی ما خانوادگی قهوه‌خور نبودیم؛ فکر کنم تو کل فامیلمونم کسی قهوه نمی‌خورد تا کم کم کافی‌شاپ‌ها باز شدن و ما هم در جوانی قهوه رو امتحان کردیم ولی من قهوه‌خور نشده بودم تا همین چند سال پیش. بازم خیلی ثابت قهوه نمی‌خوردم تا چند سال پیش که قهوه ترک رو شروع کردم و پارسال موکاپات خریدم و دیگه زدم تو کار اسپرسو رو گازی. ولی از عید امسال قهوه رو ترک کردم. واقعیت صادقانه‌ش اینه که من تا همین چهل سالگی، یعنی دو سال پیش، اصلا تاثیر قهوه رو به اون معنی حس نمی‌کردم. تازه این یکی دو ساله حس می‌کردم داره روی خوابم تاثیر می‌ذاره و اگر مثلا هشت شب قهوه بخورم نمی‌تونم راحت بخوابم. در نتیجه کمی بررسی کردم در مورد تاثیرات قهوه و قهوه رو از عید ترک کردم به طور کامل؛ و به کافئین اندک چای سیاه قناعت کردم؛ تا ببینیم اصلا چی به چیه.
- منابع تحقیقات
مواردی که می‌گم از دو مقاله‌ی علمی استخراج شده که لینکشون رو توی توضیحات ویدئو می‌ذارم اگر خواستید برید ببینید؛ مقالات معتبری هستن.
یکیشم یه کتاب از کتابخانه ملی پزشکی آمریکاس
و یکیش هم اتحادیه‌ی پزشکی آمریکا؛ یا حالا انجمن؛ هرچی در واقع American Medical Association
خلاصه منابع معتبرن؛ خودتونم برید بخونید مخصوصا آخری رو؛ که عنوانش هست: پزشکان دوست دارند چه چیزهایی از کافئین بدانید.
- کافئین و خلاقیت:
اول تاثیرات مثبت کافئین به جز خلاقیت:
- بالا بردن سطح عمومی انرژی 2. بالابردن میزان انرژی مصرفی در روز 3. کاهش خستگی 4. کاهش اون حس سختی و کوشش برای فعالیت‌های فیزیکی 5. بهتر کردن عملکرد فیزیکی
و اما خلاقیت:
و آدم‌های شاخص زیادی قهوه‌خورِ تیر بودن؛ یکی از مشهورترین‌هاش نویسنده‌ی شاخص فرانسوی بالزاکه؛ که معادل روزی پنجاه فنجان قهوه مصرف می‌کرده؛ ولی می‌گن قهوه رو پودر می‌کرده خیلی ریز و اسنیف می‌کرده و معتقد بوده اینطوری بیشتر کمک می‌کنه!
خلاقیت رو به دو بخش میشه تقسیم کرد: 1. حل مسئله؛ یعنی رسیدن به جواب در شرایطی که فقط یک جواب درست هست؛ یا نهایتا یکی دو تا.
- ایده‌پردازی و آفرینش از هیچ؛ یعنی مثل وقتی که جلوی صفحه نوشتیم و می‌خوایم قصه رو بنویسیم.
در مورد اول کافئین اثبات شده که بسیار مثبته و فایده داره
در مورد دوم کافئین اصلا کمک کننده نیست و حتی ضد فرآیند آفرینش هم کار می‌کنه. و برعکسش بیشتر جواب میده یعنی خواب.
- کافئین چطوری خواب رو از شما دور می‌کنه؟
کافئین چطوری خواب رو از شما دور می‌کنه؟ می‌ره توی خون و دریافت‌کننده‌های یک ماده‌ای در بدن به نام ادونسین رو می‌گیره؛ دریافت ادونسین باعث ایجاد حس خستگی میشه؛ وقتی کافئین جلوی دریافتش رو می‌گیره مغز شما پیام خستگی رو دریافت نمی‌کنه. این خلاصه‌ی عملکرد کافئینه.
- جذب کافئین چطوریه یا چقدر تو بدن باقی می‌مونه؟
کافئین در فاصله‌ی 45 دقیقه پس از مصرف به شکل مایع؛ یعنی مثلا قهوه و چای یا چای سبز؛ در حد 99% جذب بدن میشه.
عمر میانگین کافئین در بدن سالم عادی حدود 5 ساعته؛ ولی از حدود 1.5 ساعت تا حدود 10 ساعت هم مورد داریم که کافئین توی بدن باقی می‌مونه که بستگی به شرایط محیط و بدن و … داره. یک نکته‌ی جالب این وسط اینه که سیگار کشیدن باعث میشه کافئین زودتر از بدن خارج شه؛ احتمالا یه دلیل اینکه دوست من که خیلی سیگار میکشه خیلی هم قهوه می‌خوره همینه.
- آیا میشه با کافئین اوردوز کرد؟! و مقدار مناسب مصرفش چقدره؟
امکان اووردوز با کافئین هم وجود داره! اگر از یه حدی توی خون بره بالاتر باعث مشکلات تنفسی و قلبی شدید میشه و حتی امکان مرگ داره. اگر خیلی زیاد مصرف شه مثلا بالای 15 20 گرم؛ هر شات استاندارد اسپرسو حدود 70 میلی گرم کافئین داره؛ یعنی اگر تو فاصله کمتر از 5 ساعت 15 تا 20 شات اسپرسو بزنید احتما زیاد اوردوز می‌کنید، ولی چون سریع از بدن خارج میشه همونطور که گفتیم در نهایتا ده ساعت؛ استراحت می‌تونه مشکلش رو حل کنه. سقف کافئینی که در طول روز تعیین شده توسط FDA آمریکا 400 میلی‌گرمه؛ و حدود 200تا100 میلی‌گرم در روز رو می‌گن که هیچ مشکلی نداره و به قول معروف برو براش؛ یعنی مثلا یه شات اسپرسو صبح و یکی عصر. یا یه قهوه صبح و چای عصر یا هر ترکیب دیگه‌ای که مد نظر خودتونه. ولی کم بخور همیشه بخور در مورد کافئین هم صادقه. یعنی یه جورایی شاید سیستم ایرانی که هر ساعت یه استکان چایی بزنی؛ بهتر از این باشه که صبح یه لیوان قهوه بخوری ظهر یه لیوان.
- آیا کافئین اعتیاد داره؟
مصرف بلند مدت کافئین احتمالا باعث میشه کنار گذاشتنش سخت باشه و بدن بهش عادت کرده باشه، ظاهرا گزارش‌هایی موجوده که تا ده 12 روز بعد از قطع مصرف هم عوارضی داشته. در نتیجه یکهو قطعش نکنید و کمش کنید و بعد قطع کنید.
- آیا کافئین روی افسردگی تاثیر داره؟
کافئین چون باعث بالا رفتن سطح دوپامین میشه تا حدی برای مقابله با افسردگی هم مفیده؛ مخصوصا اگر یه روزی مودتون پایینه احتمالا کافئین می‌تونه کمک کنه.
- در مجموع چی؟
در مجموع مصرف مدیریت شده‌ی چای و قهوه برای سلامتی مفیده و آسیبی نداره؛ اگه نظم خوابتون رو به هم می‌زنه کافیه از ظهر به بعد ننوشید. تا شب اثری از کافئین در بدنتون نخواهد بود. یه نکته شخصی هم بگم؛ اگر خسته از خواب بیدار می‌شید دوای دردتون کافئین نیست و باید جوری خوابتون رو تنظیم کنید که وقتی صبح بیدار می‌شید خسته نباشید.
- تاریخ قهوه در ایران
حالا قهوه الان خیلی مد شده ولی از قدیم هم چای می‌خوردن همه، قبلشم ظاهرا ایرانیا اهل چای سبز بودن. هر سه هم یه وجه مشترک دارن: کافئین. الان دیگه لیوان قهوه یه بخشی از استایل صحیح زندگی شده انگار و قهوه بعد از یه وقفه‌ی به نظرم سیصد چهارصد ساله؛ دوباره برگشته وسط قلب زندگی ایرانی! البته قهوه فکر می‌کنم محبوب‌ترین محرک در جهان باشه.
منابع و مآخذ:
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S1053810019303435
https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0899900710002510
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK223808/