از بزرگترین مصیبتها در ایران فقر است، نیمی از جمعیت کشور کیلومترها زیر خط فقر زندگی میکنند و نیمی از آن نیم دیگر هم یک هُل با سقوط فاصله دارند. علت فقر در سرزمینی لبریز از منابع چیست؟ فسادِ سازمانیافته. چطور میشود با فساد سازمان یافته مقابله کرد؟ با جدی گرفتن حقوق، یعنی با تقویت قانون.
از مهمترین حقوق در حوزهی نوشتاری، حق مالکیت فکری است. جدی گرفتن این حق یعنی اگر کسی با دزدی متن پایاننامه ارائه کرد، مدرکش باطل شود و حتی مجازاتهای سنگینتر برایش در نظر گرفته شود. یعنی اگر مجری صدا و سیما شعر کسی را بدون ذکر نام شاعر خواند، مجبور شود عذرخواهی کند و خسارت بدهد و … . یعنی اگر با یک نویسندهی خارجی حرف زدید، نگوید ای بابا شما که از بزرگترین سارقان ادبی هستید.
منِ داستاننویس اگر بخواهم در جهت تقویت قانون کاری بکنم، تلاش برای برقراری حق مالکیت فکری است. مقابله با فسادو دزدی در حوزهی نوشتاری، گامی است در مبارزه با اختاپوس فساد و دزدی که کشور را بلعیده. یک پای هشت پا را قطع کردن کارِ کمی نیست. همایش حق مالکیت فکری که در قمصر کاشان برگزار شد، تلاشی در این مسیر است.
حق مالکیت فکر دو وجه دارد، وجه داخلی و وجه بینالمللی. در وجه داخلی لایحهای تازه در دستِ تصویب است. ما باید در جریان این لایحه قرار بگیریم، بتوانیم نظر بدهیم و به تصویب آن ـ اگر به سود بود ـ کمک کنیم. قانون هزار و سیصد و چهل و هشت هم قانون خوبی است و حقوقدانان حاضر در همایش اصرار داشتند که هرچه بیشتر در موارد نقض حق مالکیت فکری شکایت کنیم، دستگاه قضایی نسبت به موضوعات این حوزه آگاهتر میشود و احتمال نتیجهگیری بیشتر خواهد بود.
در وجه بینالمللی موضوع پیوستن به کنوانسیونهای جهانی مطرح است که در حوزههایی مثل بازیهای ویدئویی، نرمافزار، عکس، فیلم و … پیامدهای جدی خواهد داشت و به همین دلیل مخالفتها در این مورد بسیار جدی است، اما برای تمام کسانی که حرفهای هستند و میخواهند با جهان رابطه داشته باشند بدیهی است که پیوستن به معاهدات بینالمللی کپیرایت ضروری است. مهمترین کنوانسیون بینالمللی حق مالکیت فکری(کپیرایت)، کنوانسیون برن است و فقط ده کشور جهان عضو آن نیستند، چرا ما باید یکی از این ده کشور باشیم؟
همایش حق مالکیت فکری را انجمن صنفی داستاننویسان در قمصر کاشان برگزار کرد. جمعی از حقوقدانان و داستاننویسان و مترجمین و ویراستاران و ناشران در همایش حاضر بودند، حسن چنین همایشهایی این است که ذهنها به هم نزدیک و فعالیتها همسو میشوند. برای برگزاری همایش حق مالکیت فکری زحمت زیادی کشیده شد و میدانم قدمهای بعدی از آماتور بودن تا حرفهای شدن، از نبودن در بازار جهانی تا پیوستن به کنوانسیون برن سختتر و سختتر خواهند بود.