اگر این مطلب برایتان جالب بود، پیشنهاد می‌کنم مرا در اینستاگرام فالو کنید: (https://www.instagram.com/ahosseinioun/)
یا در توییتر (https://twitter.com/Ahosseinioun)
که بیشتر در ارتباط باشیم.
این کتابِ 190 صفحه‌ای را دکتر علیرضا شاپور شهبازی استاد فقید دانشگاه هاروارد نگاشته‌اند و هایده مشایخ آن را ترجمه کرده‌اند و زحمت چاپش به عهده‌ی نشر هرمس بوده است.(کتاب را از اینجا بخرید)
این کتاب حجم کم و زبان ساده‌ای دارد. از این جهت برای عموم قابل مطالعه و استفاده است. برای شهروندان عادی کتابی است مناسب و برای تدریس در کلاس‌های دانشگاهی هم کاملا کارآمد است، برای این که دانشجویان بخوانند و فردوسی را بشناسند. از نظر علمی هم جایگاه دکتر شاپورشهبازی مشخص است و نیازی به تبیین ندارد. دکتر ابوالفضل خطیبی(شاهنامه‌پژوه) هم در یادداشت‌های مختلف این کتاب را از کارآمدترین منابع برای آشنایی با زندگی فردوسی معرفی کرده است.( این یادداشت را بخوانید.) در اینجا به مرور فصل به فصل کتاب می‌پردازم.
فصل اول کتاب به بررسی تمام پژوهش‌های مهم قبلی در مورد زندگی فردوسی پرداخته است(البته تا زمان تالیف کتاب که سال 1991 بوده است.) این فصل برای هرکس بخواهد در مورد فردوسی تحقیقی بکند ضروری است، در عین حال از جهت جمع کردن ادبیات فردوسی‌شناسی در تعداد صفحات کم واقعا مرجع کارآمدی است.
فصل دوم و سوم به تبار و خانواده‌ی فردوسی و شرایط رشد او پرداخته است. پاسخ برخی پرسش‌های قدیمی در مورد فردوسی نظیر تاریخ تولد او یا مذهب خانوادگی او را در این دو فصل می‌توان خواند. اینکه فردوسی واقعا در چه سطحی از ثروت بوده؟ پدرانش و خاندانشان تا حد ایران‌دوست بوده‌اند؟ و در شکل عمومی‌تر نوع رابطه‌ی فردوسی با زمانه‌ای که در آن زندگی می‌کرده در این دو فصل مشخص می‌شود.
در فصل چهارم دلایل علاقه‌مندی فردوسی به نگارش تاریخ ایران باستان و منابع اولیه‌ی او بررسی می‌شود. اینکه اساسا سرایش شاهنامه با چه داستانی آغاز شده است و نسخه‌ی اولیه در چه تاریخی به پایان رسیده است. اطلاعاتی که کتاب در این زمینه‌ها ارائه می‌کند نیز دست اول و جذاب هستند. مثلا این که اولین داستانی که فردوسی سروده بیژن و منیژه بوده و علت سرایش هم بانویی بوده که از فردوسی طلب داستان کرده.
فصل پنجم به رابطه‌ی مشهور فردوسی و سلطان محمود می‌پردازد. دکتر شهبازی حضور فردوسی در دربار سلطان محمود را نفی می‌کند و این روایت را از اساس اشتباه می‌داند، به تبع این یافته تمام روایات مربوط به گرفتن شصت هزار سکه و رقابت فردوسی با شعرای دربار محمود و … نفی می‌شود. همچنین به تفصیل تاثیر تحولات سیاسی آن دوران بر کار فردوسی را بررسی می‌کند و نهایتا به بررسی افسانه‌های موجود در باب مرگ و خاکسپاری فردوسی می‌پردازد. این فصل از این نظر که واقعیت تاریخ را از افسانه‌ها جدا می‌کند بسیار مفید است. (اگرچه ما بسیاری از این افسانه‌ها را دوست داشته باشیم. مثلا خودِ من بسیار به داستان بخشیدن پول به حمامی علاقه‌مندم، اما چه کنم که تاریخ نیست، قصه است.)
فصل پایانی کتاب به بررسی آرمان‌های فردوسی و ویژگی‌های شاهنامه اختصاص دارد، میزان دقت او در روایات تاریخی و وفاداری او به منابعی که مورد استفاده‌اش بوده‌اند تحلیل می‌شود و برخی از افسانه‌های دیگر نیز در واکاوی می‌شوند.
به طور کلی کتاب «زندگینامه‌ی تحلیلی فردوسی» مرجع مناسبی است برای آشناییِ علمی با زندگی فردوسی، پس از خواندن این کتاب تکلیف خواننده با اکثر افسانه‌هایی که سالها در مورد فردوسی شنیده است روشن خواهد شد.
** نام انگلیسی کتاب: Ferdowsi: a critical biography